Er was eens een dorp onder de rook van de haven van Antwerpen, op een steenworp afstand van de Nederlandse grens. Eeuwenlang leefde de dorpelingen en de haven vredig zij aan zij. Tot in de jaren ’60 van de twintigste eeuw. De haven werd groter, het dorp moest verdwijnen. Of toch niet?! Ruim 50 jaar later staat het dorp nog steeds op de kaart. Veel inwoners zijn inmiddels vertrokken. Maar er gloort hoop voor het Belgische ‘spookdorp’. Doel mag blijven.
Veel mensen kennen Doel van de kerncentrale. Je weet wel, de reden dat een deel van Nederland sinds 2017 jodiumtabletten in huis heeft. Wie naar meer informatie over het dorp Doel zoekt komt echter iets anders tegen. Fanatieke fotografen, bange YouTube-vloggers en enthousiaste reisbloggers die verhalen over hun bezoek aan het Belgische ‘spookdorp’. Je snapt: daar moest ik heen.
De tocht naar Doel is vol obstakels
Lang lijkt een reis naar Doel op iedere andere trip naar België. Ongeveer een half uurtje voor je de eindbestemming bereikt, wordt het toch anders. Een tolweg. Dat voelt als vakantie! Zes euro en een tunnel later (de terugreis kost ook 6 euro) komt de haven van Antwerpen in zicht. Alle andere automobilisten zijn verdwenen. Hier is de vrachtwagen de baas. Zouden hier mensen wonen? De bordjes ‘Doel’ leiden naar een wegversperring. Doordeweeks is het dorp van 6.00 tot 18.00 uur vrij toegankelijk, staat op een bord, daarna komen de ‘verdwijnpalen’ omhoog en mag je alleen nog naar binnen als je een Belgische identiteitskaart hebt. Achter de palen vind je een bijna leeg dorp.
De complexe geschiedenis van een bijna verlaten havendorp
Hoe kon Doel een spookdorp worden? Het antwoord op die vraag is nét wat te complex om in één alinea te beantwoorden. Korte samenvatting: De haven van Antwerpen moest groter worden, ten koste van het dorp. En toen toch niet. En weer wel. Onteigening heeft nooit plaatsgevonden, maar vanaf 1999 konden bewoners hun woning wel vrijwillig verkopen. Velen vertrokken, huizen kwamen leeg te staan. Er kwamen krakers, brandstichters en dagjesmensen. Waarom (blijven) wonen in doel?!, vroegen velen zich af.
De bewoners blijven zich inzetten voor de toekomst van Doel
Het aantal inwoners daalt na de eeuwwisseling in rap tempo. Van de 1400 inwoners in de jaren ’70 zijn er in 2014 nog 147 over. Rond de eeuwwisseling gaat de dorpsschool dicht, als blijkt dat nog slechts 8 leerlingen zijn ingeschreven. Helemaal leeg loopt het dorp echter niet. Een groepje fanatieke bewoners en sympathisanten blijft zich inzetten voor de toekomst van Doel.
Marcella van het electrowinkeltje
Eén van de fanatieke achterblijvers is Marcella van den Keybus. Zelfs als er amper nog een klant komt in het elektrowinkeltje dat zij met haar man Charles runt, wil ze van geen wijken weten. Het spandoek ‘Doel moet blijven’ boven de deur is legendarisch. In 2012 moest het koppel door gezondheidsproblemen toch de deuren sluiten. Marcella overleed in oktober 2019 op in een rusthuis in Beveren. 94 jaar. “Net zoals het dorp begon te vervagen na haar vertrek, zag ik haar ook langzaam vervagen”, vertelt striptekenaar Jeroen Janssen, die haar in de jaren voor haar dood volgde, aan Het Laatste Nieuws. De winkel van Marcella brandde af in 2013. De restanten werden meteen gesloopt.
Doel blijft! Maar hoe nu verder?
Doel blijft bestaan. Het dorp hoeft niet te verdwijnen voor de aanleg van een nieuw containerdok, besluit de Vlaamse regering in mei 2019. “Maar een terugkeer naar de situatie van voor 1998 zal niet mogelijk zijn”, tempert de Vlaamse minister Ben Weyts het enthousiasme. “In samenspraak met de inwoners en de gemeente Beveren bekijken we de invulling van Doel. Ruimte voor bewoning zal er wel zeker zijn.” De overheid zoekt daarom naar ‘multidisciplinaire partijen’ met goede plannen. Nadat het winnende consortium is gekozen, moet er in 1,5 jaar tijd een actieplan op tafel liggen. En Marcella van het elektrowinkeltje? Zij heeft het behoud van Doel niet bewust meegemaakt.
En de bewoners? Wat vinden die er allemaal van?!
Bewonersvereniging Doel 2020 is in mei 2019 voorzichtig positief over de ontwikkelingen. Vooral over het feit dat er nu “finaal een einde aan het wanbeleid, de aanhoudende druk op bewoners, de afbraken, de bewuste verwaarlozing en verloedering” komt. Doel heeft toekomst. Dus worden er plannen gemaakt. Voor de komst van een halte van de Waterbus bijvoorbeeld. En inmiddels zijn de eerste leegstaande woningen vrijgegeven. Er is weer ruimte voor nieuwe bewoners!
Zelf naar Doel? Hou je aan de regels!
In principe kan iedereen Doel bezoeken. Zolang je je aan de regels houdt. Wel even zorgen dat je niet meer dan twee vrienden meeneemt, want er is een samenscholingsverbod. En gedraag je een beetje, er wonen mensen. Happy Urban Exporing!
