Ruim vijftig jaar oud is hij inmiddels. De koningin was erbij toen hij werd opgeleverd. Cabaretier Wim Kan maakte een gedicht. Een paar jaar geleden – leek het niet zo goed met hem te gaan. De starter wilde hem en zijn soortgenoten niet meer. Hoe zou het nu met ze gaan? Het woelige leven van de miljoenste naoorlogse woning.
“Die oude kleine flatjes bedoelt u? Daar hebben we er wel één of twee van ja. Heeft u interesse?” Het is de eerste keer dat de medewerker van het makelaarskantoor een vraag krijgt over deze woningen. “Ze gaan niet als warme broodjes, zal ik maar zeggen.” Voor wie denkt: Staat er zo veel te koop?! In déze tijd? Ja, nu is het inderdaad nét een beetje anders. Deze quotes tekende ik in 2015 op, toen de woningmarkt er anders voorstond.
Wim Kan en Koningin Juliana vieren de oplevering van een flat
Hoe anders was het ruim vijftig jaar geleden. Koningin Juliana reisde hoogstpersoonlijk af naar Zwolle om de oplevering van de miljoenste naoorlogse woning luister bij te zetten. Cabaretier Wim Kan schreef zelfs een gedicht over de miljoenste flat.
Het is geen huis, het is een flat
Maar dat doet niet af aan de pret.
’t Is enkel neergezet.
Voor het lopende buffet.Wim Kan
De dresscode voor dit grandioze bouwfeest, merkt de cabaretier op, is afgestemd op dat “lopende buffet”: Wandelkostuum.
Een miljoen huizen in vijftien jaar tijd
Snel bouwen konden ze wel in de jaren na de oorlog. In 1948 verklaarde de minister van Wederopbouw In ’t Veld de woningnood officieel tot volksvijand nummer 1, en dat bleef zo tot in de jaren zestig. Dus wordt er een grootschalig woningbouwprogramma in gang gezet. Om het bouwtempo op te voeren en de bouwkosten te drukken, werden in Zwolle voornamelijk portiekflats gebouwd van twee tot vier woonlagen. In moderne buitenwijken komen vooral veel flats te staan. Het bouwtempo ligt dusdanig hoog dat al na ruim vijftien jaar een miljoen huizen is neergezet. Ter vergelijking: In 2017 werden ruim 62.000 nieuwbouwwoningen aan de woningvoorraad toegevoegd. Dat is het hoogste aantal na 2009. Tussen 2000 en 2009 werden gemiddeld ruim 76.000 nieuwbouwwoningen per jaar opgeleverd. Met dát tempo bouw je in ruim 13 jaar een miljoen woningen. Doorpakken kunnen we nog steeds!
‘Alle reden tot dankbaarheid’
De portiekflats zoals deze in Zwolle, van bijvoorbeeld Dura, Intervam en Indeco, waren een product van hun tijd. Bewoners hadden twee slaapkamers, een klein balkon en 70 vierkante meter woonruimte tot hun beschikking. Niet veel, ook toen niet. Toch was de “totaalindruk” van het echtpaar Hendriks, de eerste bewoners van de miljoenste woning, goed. Het oordeel: “Licht en gezellig”. Ook minister van Jan van Aartsen, minister van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid, toonde zich dik tevreden. Volgens hem was er alle reden “tot dankbaarheid voor het bereikte resultaat in kwantiteit en kwaliteit”.
Van belegobject tot starterswoning
De Zwolse appartementen bleven lang in bezit van de stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Metaalindustrie. Die verkocht de woningen na de eeuwwisseling aan een particuliere belegger. In 2006, vlak voor het begin van de economische crisis, gingen de woningen in de verkoop. Vraagprijs: 135.000 euro. Een “koopje”, volgens de verkoopmakelaar. Een groot aantal woningen wordt verkocht, veelal aan starters.
Ooievaars en ’te koop’-borden
De afgelopen jaren verscheen er regelmatig een ooievaar op de balkonnetjes. Daarna kwam het ‘te koop’-bord. In 2015, een paar jaar voor de woningmarkt weer aantrok, stonden ruim veertig portiekflats in Hogenkamp te wachten op een nieuwe eigenaar. Vraagprijs: Tussen de 110.000 en 149.000 euro. Hoe de verkoop gaat? Niet best, bevestigden twee verkoopmakelaars die niet bij naam genoemd willen worden destijds. “Mensen willen liever voor bijna dezelfde prijs een grondgebonden woning.”
De miljoenste wijkt niet
Tijdens de wederopbouw werden in totaal ruim 1,5 miljoen woningen gebouwd. Er werd meer op kwantiteit dan op kwaliteit gelet. De afgelopen jaren is de wijk rondom de miljoenste flat dan ook behoorlijk veranderd. Portiekflats maakten plaats voor grondgebonden woningen, op de plek waar ooit een school stond kwamen ‘uitgekiende appartementen‘ en de – best toffe, maar gedateerde – maisonnetteflat tegenover ‘de miljoenste’ werden vervangen voor een appartementencomplex. De miljoenste naoorlogse woning – en zijn broertjes en zusjes – staan er nog steeds! En ook met de verkoop lijkt het een stuk beter te gaan. Op dit moment staan er vier appartementen op Funda. Vraagprijs: Vanaf 149.000 euro. Gelukkig maar. Je moet er toch niet aan denken dat deze levende wederopbouwmonumenten in verval raken of ten prooi vallen aan de sloophamer?
