Een ‘nieuwe’ lijst voor een herontdekte Da Vinci

Bij veilinghuis Christie’s in New York wordt komende week een recent herontdekt meesterwerk van kunstenaar Leonardo Da Vinci geveild. De waarde van de Salvator Mundi wordt geschat op 100 miljoen dollar, ongeveer 85 miljoen euro. Voorafgaand aan de veiling kreeg een nieuwe lijst. Nou ja, nieuw…

Een nieuwe Da Vinci? Hoe zit dat precies? Het werk zwerft al een tijdje rond, maar we weten pas sinds kort dat het om een Da Vinci  gaat. In 1958 werd het schilderij al eens geveild. Opbrengst: 45 pond. Erg weinig geld, ook in die tijd. Toen was niet bekend dat het ging om een Da Vinci, mede doordat het gezicht en het haar van Christus was overgeschilderd. Dat gebeurde wel vaker.

Na restauratie kwam de echte Da Vinci tevoorschijn

In 2005 kocht een Europese verzamelaar het kunstwerk van een Amerikaan. Na een restauratie van zes jaar werd duidelijk dat het om een echte Da Vinci ging. Dat is bijzonder: de laatste keer dat een werk van de schilder werd ontdekt, was in 1909. De Salvator Mundi zat eerder in de verzameling van koning Karel I van Engeland, maar na 1763 leek het werk verdwenen. Toen het schilderij in 2011 in de National Gallery in Londen werd tentoongesteld, sprak de directeur van het museum van “een nog groter feit dan de ontdekking van een nieuwe planeet”.

Alimentatie dwingt tot verkoop

Het doek, ongetwijfeld een van de meeste begeerde kunstwerken die de laatste tijd op de markt zijn verschenen, wordt nu verkocht door Dmitri Rybolovlev. De Russische oligarch, die een fortuin verdiende met zijn kunstmestconcern, doet het van de hand om zijn scheiding te financieren. Naar verluidt moet hij zijn ex-vrouw Jelena, met wie hij 27 jaar getrouwd was, zo’n 2,5 miljard euro afstaan.

Een ‘nieuwe’ lijst

Voor het werk naar de veiling gaat, werd er een nieuwe lijst uitgezocht. Robert Simon, Da Vinci-kenner en één van de eerdere eigenaren van het werk, zocht overal in Europa naar een geschikte lijst. Hij slaande uiteindelijk in New York, bij Julius Lowy Frame and Restoring Company. Daar vond Simon een zestiende eeuwse ‘cassetta’-lijst. “Deze lijst in waarschijnlijk iets jonger dan het schilderij zelf”, zegt Larry Shar, directeur van Lowy op de website van zijn bedrijf. “Maar qua stijl past de cassetta (kleine kist) perfect bij deze Christus.”

“The gilded stenciled calligraphic designs in the corners, centers, and demi-centers add flourish and decoration, which speaks to the kinetic energy in the painting and echoes the locks of his hair and illuminates the image, so the eye focuses on the Christ’s face and hands.”

Het resultaat? Een prachtige combinatie van lijst en schilderij. “Close to perfection”, volgens Shar. Zijn bedrijf had de lijst op voorraad, maakte ‘m op maat en zorgde voor het inlijsten. Het ziet er best goed uit, vind ik. Al is niet iedereen het daarmee eens. “It’s as far away as you can be within a century and looks wrong”, zegt lijstenexpert Peter Schade op Twitter. Harde woorden voor een lijst die ergens tussen 40.000 en 50.000 dollar schijnt te kosten.

Is het eigenlijk wel een echte Leonardo?

Is het wel een echte Da Vinci? Prof. dr. Michael Kwakkelstein denkt van niet. Enkele geslaagde details in het schilderij, zoals de zegenende hand en het gekrulde haar van Christus kunnen van de kunstenaar zijn, de rest van het schilderij is dat naar de mening van Kwakkelstein niet. De hoogleraar kunstgeschiedenis denkt dat het schilderij grotendeels door een leerling is geschilderd op basis van Leonardo’s ontwerptekeningen en onder zijn supervisie.

Meebieden? Dat kan!

Da Vinci of niet, het werk wordt op 15 november geveild in New York. Op dezelfde veiling wordt ook Sixty Last Suppers van Andy Warhol verkocht, een serie van zestig zwart-wit afdrukken van Het Laatste Avondmaal van Da Vinci. Dat werk, het laatste voor Warhols dood, heeft een geschatte waarde van zo’n 50 miljoen dollar.