Design is alles, alles is design. Ieder ‘ding’ is door iemand ontworpen, maar vaak staan we daar niet bij stil. Wie ontwierp onze koffiezetters, keukenscharen of de deurklinken? In de serie Alledaags Design ga ik op zoek naar de verhalen achter voorwerpen die ik in en rond mijn eigen huis vind. Aflevering 4: Playmobil.
Toegegeven, héél veel Playmobil hadden we vroeger thuis niet. Lego wel, een hele doos. Eigenlijk was ik vergeten hoe leuk de plastic poppetjes zijn. Tot ik laatst de enorme Playmobilverzameling in het Speelgoedmuseum in Mechelen, de privé-collectie van de familie Stroobants. Al die poppetjes met lachende mondjes en twee bolletjes voor de ogen… Ik werd nieuwsgierig. Waar komt dat speelgoed eigenlijk vandaan?
Functie: Spelen
Playmobil werd in de jaren ’70 bedacht door Hans Beck, een Duitse uitvinder en meubelmaker en op dat moment hoofd ontwikkeling bij fabrikant Geobra Brandstätter, die destijds vooral plastic producten zoals emmers en hoolahoops maakte. Het nieuwe plastic speelgoed werd in 1974 op de markt gebracht, nadat de oliecrisis ervoor had gezorgd dat groot plastic speelgoed (waarin olie als grondstof zit) te duur werd. Playmobil werd geïntroduceerd op de Internationale Speelgoedbeurs in Neurenberg in 1974. Aanvankelijk was er weinig interesse in de speelgoedfiguren, maar op het einde van de beurs plaatste een Nederlandse groothandelaar een bestelling van een miljoen Mark.
Ontwerp: 7,5 centimeter groot en een onverwoestbare glimlach
De figuurtjes zijn 7,5 centimeter hoog, ongeveer de grootte van een kinderhand. Uitvinder Beck baseerde zijn ‘speelsysteem’ op de inmiddels niet meer zo populaire tinnen soldaatjes. Vrijwel alle onderdelen worden sinds de jaren ’70 gemaakt van ABS kunststofgranulaat in diverse kleuren dat onder hoge druk in gietvormen wordt gespoten.
- Elk speelfiguur bestaat uit zeven onderdelen
- Typische handgrepen
- De benen scharnieren bij de heupen
- Lachende mond en ogen (geen neus, alleen de clown heeft er ééntje
De figuurtjes kregen genoeg bewegende delen om van houding te veranderen, maar niet zo veel dat het speelgoed te ingewikkeld wordt. De lachende gezichtjes hebben geen neus, omdat die ook op kindertekeningen vaak ontbreekt. In eerste instantie waren de poppetjes allemaal man. De eerste vrouwelijke figuren verschenen in 1976 en de eerste figuren met een niet-blanke huidskleur in 1978. Later kwamen daar ook kinderen, zwangere vrouwen en figuren die minder hoog zijn (bijvoorbeeld voor dwergen) bij.
Gebruiksaanwijzing: Verpakking open en spelen maar!
Ja, zo makkelijk is het. Bij Playmobil hoef je niet veel in elkaar te zetten, je hebt meestal geen bouwtekening nodig. Hoe je er precies mee moet spelen? daar hebben de makers van het speelgoed wel wat ideeën voor.
Niet héél veel anders dan de tinnen soldaatjes waar ze op gebaseerd zijn.
De concurrentie: Play-BIG en bootlegs uit China en Hongarije
BIG-Spielwarenfabrik – bekend van de Bobby Car – probeerde vanaf 1975 met Playmobil te concurreren met het eigen Play-BIG, een grotendeels met Playmobil te vergelijken systeem met grotere poppetjes. In 1980 verdween dit systeem van de markt. Het Duits-Hongaarse bedrijf Schenk maakte jarenlang Playmobil ‘bootlegs’ met onder meer Hongaarse soldaten en Willem Tel. Na de val van de muur werd de verkoop van dit speelgoed verboden. Wie goed zoekt in Hongaarse speelgoedwinkels schijnt ze echter nog te kunnen kopen. In China zijn nog altijd bootleggers actief.
Legacy: Playmobil is een klassieker in de speelhoek
Playmobil is niet meer weg te denken, een klassieker in de speelhoek. Er werden ondertussen zowat 3 miljard van de populaire speelfiguren met de kenmerkende glimlach geproduceerd. Elke seconde komen er 3,2 poppetjes bij. Meer dan 30 verschillende speelwerelden vonden hun weg naar ongeveer 100 landen van over de hele wereld. Er zijn films, series en trainingen met de poppetjes in de hoofdrol. Niet gek voor een moderne update van de tinnen soldaat!
