- Bij dit artikel hoort een filmpje. Bekijk ‘m op Youtube!
- De foto’s bij dit artikel komen uit het Beeldarchief Rijkswaterstaat.
Waterwerken zijn cool, dat weet iedereen. Ze zorgen ervoor dat onze voetjes droog blijven en onze huizen veilig. What’s not to love?! Liefhebbers van stormvloedkeringen – die dingen die alleen in stelling worden gebracht als het écht noodweer is – kunnen Nederland helemaal hun hart ophalen. De Deltawerken kent iedereen, maar het aller áller tofste waterwerk staat is een complex met drie ‘reuzeballonnen’ in Ens, Flevoland. Maak kennis met… Stormvloedkering Ramspol!
Hoera, het is weer herfst! Hét Balgstuw-seizoen is weer begonnen! Dat seizoen begin traditioneel op de eerste dinsdag in september, als de stuw getest wordt. Vanaf de dijk heb je hier goed zicht op. Dat evenement – in 2015 en 2016 ging ‘ie niet dicht – is het ideale moment om het waterwerk te bekijken. Zo vaak gaat de stuw namelijk niet dicht. Naar verwachting zal de situatie gemiddeld één maal per jaar zo dreigend zijn dat de balgstuw in actie moet komen. En als ‘ie dicht gaat, is het vaak niet echt weer voor dagje uit.
Goedkoper én veiliger
De balgstuw bestaat uit drie enorme balgen van rubberdoek die binnen een uur vollopen met water en lucht. Op deze manier kunnen zij binnen korte tijd de Ramsgeul en het Ramsdiep blokkeren. Daarmee beschermt de balgstuw Noordwest Overijssel tegen hoog water bij een Noordwesterstorm. Voor het type balgstuw is gekozen omdat we anders zo’n 115 km aan dijken moesten ophogen. De kering is een stuk goedkoper én veiliger.
Hoe werkt de balgstuw?
De stormvloedkering Ramspol is een balgstuw, uniek in zijn soort. Het is de enige balgstuw ter wereld die als stormvloedkering dienst doet. De totale kering bestaat uit 3 balgen van een zwaar en zeer sterk rubberdoek, dat opgeblazen een barrière van 10 meter hoog en 240 m lang vormt. De kering wordt gesloten als het waterpeil stijgt tot een hoogte van 50 cm boven NAP, gecombineerd met een sterke noordwestenwind en stroming landinwaarts. In een uur tijd wordt er 3.500.000 liter lucht en 3.500.000 liter water in de 3 ‘reuzeballonnen’ gepompt, waardoor de balgstuw de waterweg volledig blokkeert. Als de balgstuw in rust is, liggen de balgen keurig opgevouwen op de waterbodem, zodat de scheepvaart er geen last van heeft en het landschap zo min mogelijk wordt aangetast.
De bouw van de balgstuw was nog een heel gedoe
De voormalige minister van Verkeer en Waterstaat, Annemarie Jorritsma gaf op 15 januari 1998 het officiële startsein voor de bouw van de balgstuw bij Ramspol. Zoals het hoort bij grote experimentele bouw was er nogal wat onenigheid tijdens de bouw. Het project, begonnen in januari 1998, heeft 70 miljoen euro gekost. Hij had in juli 1999 klaar moeten zijn. De vertraging ontstond door onenigheid tussen het waterschap Groot Salland en bouwer Hollandse Beton- en Waterbouw (HBW) over de constructie en beschadigingen bij een eerste test. Over het materiaal zijn de partijen het eens, meldt Trouw in 1998: het rubberdoek van de balgen wordt met nylon-vezel versterkt om de enorme ‘piekspanningen’ op te vangen en niet met aramide-vezel, zoals HBW wilde.
Uiteindelijk werd de stormvloedkering eind 2002 geopend.
Komt er nog ergens een nieuwe balgstuw?
De balgstuw werkt, daar is iedereen het wel over eens. Is deze oplossing op andere plekken toe te passen is. In de Lagune van Venetië bijvoorbeeld. Daar wordt sinds 2003 onder de naam ‘MOSE-project’ gewerkt aan een beweegbare stuw.
Nee, geen opblaasbare stuw dus. De Italiaanse oplossing doet meer denken aan de Thames Barrier of de Maeslantkering. De balgstuw is misschien wel interessant als de onderhoudskosten worden meegewogen. Onderhoud van de keringen is kostbaar. Het coaten van de stalen onderdelen van de Oosterscheldekering kost miljoenen per jaar, schreef het Technisch Weekblad in 2016. Een mooi argument om de balgstuw weer eens uit de kast te halen. “De balgstuw is zó op te schalen voor een grotere kering”, sprak een waterexpert van bouwbedrijf BAM, waar de originele aannemer HBW in op ging. Rubber roest niet, kan grote belastingen aan, hij staat binnen een uur en je hebt veel minder bodembescherming nodig. Ik ben benieuwd of het coolste waterwerk van Nederland binnenkort een grotere broer of zus krijgt.
Inhoud balg: totaal 7 miljoen liter (3,5 miljoen liter water en 3,5 miljoen liter lucht bij sluiting)
Sluitingspeil: + 0.50 NAP en stroming landinwaarts Maximale hoogte: 3,55 m boven NAP (10 meter vanaf bodem)
Dikte rubberdoek: 1,6 centimeter
Sluitingstijd: binnen 60 minuten
Totale lengte: 3 balgen van 80 meter, totale overspanning ruim 360 meter, inclusief een stuk dijk
