Design is alles, alles is design. Ieder ‘ding’ is door iemand ontworpen, maar vaak staan we daar niet bij stil. Wie ontwierp onze koffiezetters, keukenscharen of de deurklinken? In de serie Alledaags Design ga ik op zoek naar de verhalen achter voorwerpen die ik in en rond mijn eigen huis vind. Aflevering 6: Suske en Wiske.
Op 30 maart 1945 gaat Rikki en Wiske in Chocowakije in première in De Nieuwe Standaard. Met in de hoofdrol tante Sidonia, Wiske en haar broer Rikki. In het tweede verhaal – Het eiland Amoras – verschijnt Suske voor het eerst. Geestelijk vader Willy Vandersteen (1913-1990) schrijft Rikki uit de serie omdat hij teveel op Kuifje zou lijken. Zo ontstaat het duo Suske en Wiske. Samen met onder meer tante Sidonia, Lambik, Jerom en professor Barabas beleefden ze al meer dan 350 avonturen.
Functie: Ter Leering ende Vermaeck
Suske en Wiske is een stripreeks. Gemaakt voor kinderen. Al kunnen ook volwassenen er van genieten. Je leest ze vooral voor de lol, maar je steekt er ook nog wat van op. Elementen uit de folklore, bekende sprookjes, volksverhalen, geschiedenis en de mythologie zijn vaak het uitgangspunt van een avontuur. In ‘Het Spaanse spook‘ vechten Suske, Wiske en Lambik bijvoorbeeld samen met de Geuzen tegen de Spaanse bezetter. In andere verhalen gaat het over eigentijdse zaken zoals het milieu, oorlog, apartheid of de verkilling en verzuring van de maatschappij, zoals in De Krimson-crisis.
Ontwerp: Suske en Wiske gaan met hun tijd mee
Suske en Wiske zijn bedacht door de in Antwerpen geboren Willy Vandersteen. Later is de stripreeks voortgezet door achtereenvolgens Paul Geerts, Marc Verhaegen en het duo Luc Morjaeu en Peter Van Gucht van Studio Vandersteen. Hoe de helden eruitzien is in de loop der jaren iets veranderd. ” Elke generatie heeft zijn eigen leefwereld en moet zich in een strip kunnen herkennen. Net als de generaties van twintig, vijftig en zeventig jaar geleden dat konden”, zei Leen Vandersteen, de oudste dochter van bedenker Willy Vandersteen, daarover in 2017. De figuren kregen toen voor het laatst een redesign. Sindsdien draagt Suske – met wilde kuif – gympen, een skinny jeans en een capuchontrui. Wiske draagt een strak jurkje en modieuze laarsjes, heeft d’r haar in een paardenstaart en heeft voor het eerst borsten. Best eng zo’n make-over, want het gaat ook wel eens mis. In het verhaal ‘De Koeiencommissie‘ uit 2001 maakten de tekenaars het wel heel bont volgens de lezers: Wiske droeg een korte rok en een naveltruitje, wat leidde tot hevige protesten. In het volgende verhaal had ze haar oude vertrouwde witte jurk weer aan.
Gebruiksaanwijzing: Lees de tekstballonnetjes
Sorry, deze alinea zit er altijd in. Het is een strip, de lees de tekstballonnetjes en bekijk de plaatjes goed. Er bestaat trouwens wel een mooie uitleg hoe je een nóg betere striplezer kunt worden. Aanrader. Nog vragen? Laat maar weten in de reacties.
De concurrentie: Piet Pienter, Kiekeboe en Jommeke
Het succes van Suske en Wiske inspireerde ook andere striptekenaars in Vlaanderen. Marc Sleen werd door zijn krant aangespoord om een eigen stripreeks te beginnen en zo de concurrentie met Suske en Wiske aan te gaan. Dat werd uiteindelijk Nero. Ook Piet Pienter en Bert Bibber en Jommeke gingen de concurrentie aan. En de Vlaamse familiestrip Kiekeboe doet wel een klein beetje denken aan het heldenduo. Desondanks staat Suske en Wiske op eenzame hoogte. Alleen De avonturen van Kuifje van Hergé – ook uit België – is waarschijnlijk nog bekender.
Legacy: In ieder huis een stapeltje oranje boekjes
Suske en Wiske is de langstlopende stripreeks van de Benelux. Van de stripalbums werden miljoenen exemplaren verkocht en verschenen er meerdere tekenfilms en een speelfilm over de avonturen van de personages. Sommige karakters, Jerom en Lambik bijvoorbeeld, speelden de hoofdrol in hun eigen spin-off-stripreeks. In 1995, toen de familiereeks een halve eeuw oud was en commercieel op haar hoogtepunt stond, gingen er 4 miljoen Suskes en Wiskes over de toonbank, twee derde daarvan in Nederland. In 2010 was dat onvoorstelbare getal gedaald tot 1,4 miljoen. Er wordt echter alles aan gedaan om de figuren klaar te maken voor de toekomst. Met make-overs, Suske-strips voor een volwassener publiek, hommage albums, junior Suske en Wiske leer- en leesboeken en zelfs een door de strip geïnspireerde metalalbum. Of dat werkt? We merken het in de komende 75 jaar.
Mijn favoriete Suske en Wiske?
Tot slot nog even mijn favoriet. Dat kan er maar één zijn: Het Witte Wief. Het verhaal speelt zich af in en rond de Gelderse plaats Ede, waar ik ben opgegroeid. Huize Kernhem, met het landgoed, de Viskom en verschillende stenen (waaronder de bloedsteen) spelen een belangrijke rol. De baas van de boekhandel in het dorp, Piet Pel, heeft zelfs een rol gekregen in het boek. Er is ook een Twentse versie, uitgegeven door de De Twentsche Courant Tubantia. Hier is de handeling verplaatst naar het Twentse Oldenzaal. Dat kan natuurlijk niet!
Zin in meer Suske en Wiske? Luister naar De Perfecte Podcast, een podcastreeks over de beste strip van het westelijk halfrond.
