Vandaag verschijnt Bruut, Atlas van het brutalisme in Nederland. Ik ben één van de auteurs van dit ‘onmisbare standaardwerk’. Hoe dat zo gekomen is? Dat is een lang verhaal. Hier een overzicht van cruciale momenten aan de hand van vijf gebouwen. Van het lelijkste gebouw van Nederland tot slapen in een provinciehuis.
Gemeentehuis van Hardenberg
In 2015 ging ik als journalist van vakblad Cobouw op zoek naar het Lelijkste Bouwwerk van Nederland. Na een paar hectische weken kwam het gemeentehuis van Hardenberg, een ontwerp van Branimir Medić en Pero Puljiz van de Architekten Cie, als ‘winnaar’ uit de bus. De verkiezing leverde veel aandacht én kritiek op. “Wat weet jij nou van architectuur?”, klonk het uit architectenhoek. En dat was eigenlijk wel een goede vraag. Dus ging ik me in mijn vrije tijd wat meer in architectuur verdiepen. En erover tweeten.
Provinciehuis van Noord-Brabant
In de zomer van 2020 dacht ik op een avond: ik ga alle provinciehuizen van Nederland beoordelen. Tijd zat, we zaten toch binnen. Tijdens een radio-interview over deze rangschikking werd me gevraagd of ik niet een keer de nacht zou willen doorbrengen met één van deze prachtige overheidsgebouwen… Ik zei ja. Anderhalf jaar later – na herhaling van deze wens in NRC – belde de provincie Brabant. Hun provinciehuis werd 50 en dat moest gevierd worden. Dus werd er een Swiss Sense bed – ja, da’s Brabants – voor me klaargezet op de bovenste verdieping van het smaakgevoelige gebouw van architect Huig Maaskant. Mijn broertje Geert en ik heb een ongelooflijke nacht gehad.
Stadhuis van Terneuzen
Het slapen in het provinciehuis tot een uitnodiging uit Terneuzen. Of ik niet een keer, samen met architect Eugène Franken, langs wilde komen bij het collega van Burgemeester en Wethouders. Leuk, maar ik kan niet met lege handen aankomen. Zou het fantastische betonnen stadhuis van Van den Broek en Bakema ook een Rijksmonument kunnen worden, vroeg ik me af. Navraag bij de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed leerde: misschien wel, als ze het in Terneuzen allemaal ook graag willen. Mooie missie, leek me. Lang verhaal kort: het stadhuis van Terneuzen is geen Rijksmonument. Nog niet. Het bezoek aan Terneuzen en de poging om van het stadhuis een rijksmonument te maken staan centraal in de eerste aflevering van het derde seizoen van de podcast Platte Grond.
Ventilatiegebouwen van de Velsertunnel
In 2021 ben ik een kledinglijn begonnen. Sindsdien verkoop ik T-shirts, tanktops en sweaters met smaakgevoelige gebouwen erop. Het stadhuis van Terneuzen, een luchtwachttoren en de Neudeflat bijvoorbeeld. Da’s lollig, dacht ik, maar het blijkt een gat in de markt… De absolute verkoophit: het stadhuis van Terneuzen. Maar de ventilatiegebouwen van de Velsertunnel, rijksmonumenten van architect Dirk Roosenburg uit 1958, draag ik zelf het meest.
Aula van de TU Delft
Ik aai soms beton. Om mezelf te quoten: “Dat is lekker. Op die manier ervaar je een gebouw anders dan wanneer je alleen maar kijkt. Dat is net als met mijn vrouw. Ik kijk graag naar haar, maar met ‘r knuffelen is nog veel fijner.” Hoe het zo gekomen is, weet ik niet precies. De Aula van de Tu Delft aaide wel vrij lekker. Ook omdat er allerlei soorten betonafwerkingen te voelen zijn. Het gebouw van Van den Broek en Bakema staat niet voor niets op de cover van Bruut…
Over Bruut
En toen was er Bruut, een kloek boek voor én door liefhebbers van fotografie, moderne architectuur en vooral van ruw beton. Wat kun je verwachten? De honderd ‘bruutste’ gebouwen van Nederland, aangevuld met portretten van de belangrijkste architecten en thema’s als universiteiten, overheidsgebouwen, kerken en winkelcentra. Bruut wordt gemaakt door vijf liefhebbers die elkaar vonden via social media. Hoe dat zo kwam? Dat lees je op Oostblog. Het verschijnen van het boek vieren we in één van de bruutste gebouwen van Nederland: de Thomaskerk (1966) in Amsterdam-Zuid van architect Karel Sijmons. Bestel Bruut hier.
