- Dit artikel verscheen eerder op de website van Lijst Erom, mijn ‘start-up in lijstenland’. Twee jaar lang heb ik gekeken of lijsten maken iets voor mij is. Conclusie: Nee. Al was het geen makkelijk besluit.
De voorkant van een eeuwenoud schilderij is – sorry dat ik het zeg – eigenlijk maar een saai iets. Het ziet er al jaren hetzelfde uit. En als het er anders uit gaat zien wordt er een restaurateur bijgehaald om de boel weer in de ‘oorspronkelijke staat’ terug te brengen. Nee, dan de achterkant…
De achterkant van een schilderij is iets unieks. Door de eeuwen heen is de voorkant nagenoeg hetzelfde gebleven, maar aan de achterkant kun je duidelijk zien wat het kunstwerk allemaal heeft meegemaakt. Iedere eigenaar voegt iets toe en elke behandeling laat zijn sporen na; gaten, ijzerwaar, etiketten en andere merken onthullen de geschiedenis van het werk.
De kunst van een kopie
De Braziliaanse kunstenaar Vik Muniz is al jaren geobsedeerd door de achterkant van schilderijen en foto’s. In zijn boek Reflex (2005) beschreef hij zijn ambitie om deze foto’s op ware grootte op te blazen en tentoon te stellen. Drie jaar later maakte hij zijn eerste nauwkeurige kopieën van de achterkanten van belangrijke schilderijen als 3D-objecten. Hij doopte deze werken: ‘Verso’s‘.
Namaak in het Mauritshuis
Muniz heeft onder meer vijf meesterwerken uit het Mauritshuis achterstevoren gekeerd. Van onder meer het Meisje Met De Parel van Johannes Vermeer en De Anatomische Les van Dr Nicolaes Tulp van Rembrandt zijn de achterkanten te zien. Ook het Gezicht Op Delft, Het Puttertje van Carel Fabritius en het Gezicht op het eiland Itamaracá in Brazilië van Frans Pos werden ‘omgedraaid’. Op een tentoonstelling in het Mauritshuis toont Muniz in totaal 15 tot in detail nagemaakte keerzijden van wereldberoemde schilderijen.
Het geheim van de meester
Muniz’ nauwkeurig nagemaakte achterkanten laten het de materialen zien waarvan het werk is vervaardigd – spieraam, doek of paneel – en ook de lijst en de bescherming die is aangebracht om het veilig op zaal te kunnen hangen. Deze intieme kant van beroemde meesterwerken – normaal alleen zichtbaar voor museummedewerkers – wil Muniz met de bezoekers delen
Tot in het kleinste detail
Waar hij voor zijn project Verso’s vaak moest smeken bij musea om de achterzijde van schilderijen te mogen bestuderen werd hij door het Mauritshuis juist gevraagd om zijn licht te laten schijnen op vijf topstukken uit de collectie. Met zijn team – dat onder meer bestaat uit een lijstenmaker, papierspecialist en kunsthistoricus – maakte hij een uiterst consciëntieuze studie van de achterkanten. Alles werd tot in detail nagemeten en gefotografeerd en in zijn atelier in New York tot in de finesse in elkaar gezet.
Vik Muniz: Verso was tot en met 4 september 2016 te zien in het Mauritshuis in Den Haag. Lees hier meer over deze Braziliaanse kunstenaar.
